TÜRK MEDENİYETİ YAPISI - 4

  OĞUZLAR

Oğuzlar, Uygurlar, Göktürkler ileTürklerin ana yapılarından biridir. Orhun Vadisi’nde yaşayan Oğuzların batıya göçü, II. Köktürk Devleti 745’te yıkıldıktan sonra başlar. 751’de Talas Savaşı’ndan sonra Oğuzlar Aral Gölü çevresinde toplandılar. İbnü’l-Esir Türklerin bulunduğu sınır boylarından775’de Maveraünnehr’e göç etti der. 840’da Uygurlar, Kırgızları yıkmasıyla Oğuzlar Aral Gölü çevresini yurt tuttular. Bu uzun bir göç sürecidir.

Oğuzların bu göçü ve Aral Gölü’nün çevresinde kaldığı yaklaşık 300 yıllık Oğuz Yabgu Devleti Dönemi’nde ait yazılı tarihi kaynak yoktur. Bu, gerçekten çok şaşılacak durumdur. Yaklaşık 300 yıllık rivayetlere dayalı karanlık dönemi bir dönem vardır. Bu dönem kısmen Reşideddin’in Oğuzname’sinde anlatılır. Reşideddin’in 14. yy. da yazdığı Camiü’t-tevârih adlı Farsça eserinde “Türklerin ve Oğuz’un tarihi ve onun (Oğuz Han’ın) cihangirliğinin hikâyesi” rivayetlere dayalı Oğuz Türkleri Tarihi ve döneme ait Dede Korkut hikâyeleridir. 

Dîvânu Lugâti’t-Türk ve İslam coğrafyacılarının muhtelif eserleri az da olsa bu döneme ışık tutar. Oğuzların 750’de önemli bir eseri’de Şecere-i Terâkime’dir. Şecere-i Terâkime yani Türklerin Soy Kütüğü, 1664’de Harezmli Arab Muhammed Han oğlu Hive Hanı Ebulgâzi Bahadır Han tarafından yazıldı. Eser, Türk tarihinin, Hazret-i Adem’den Oğuz Kağan’ın babası Kara Han’a ve sonrasına dönemini rivayetlere dayalı nakleder. 

TÜRK-İSLAM TARİHİ DEVLETLERİ

Karahanlı Devleti (840-1212) 

Gazneliler Devleti (963-1183) 

 Sâcoğulları (889-929) 

 Mısır’da Kurulan Türk Devletleri 

 Tolunoğulları (868-905) 

 İhşidiler (Akşitler) (935-969) 

 Eyyûbiler (1174-1250) 

 Memlûkler-Kölemenler (1250-1517) 

 Harezmşahlar Devleti (1097-1231) 

 Delhi Türk Sultanlıkları (1206-1526) 

 Babürlüler Devleti (1526-1858) 

 Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157) 

ANADOLU TÜRK TARİHİ

 Anadolu’da Kurulan İlk Beylikler 

 Saltuklular (1072-1202) 

 Mengücekliler (1080-1228) 

 Danişmentliler (1080-1178) 

 Artuklular (1102-1409) 

 Çaka Beyliği (1081-1094) 

 Dilmaçoğulları (1085-1394) 

 Çubukoğulları (1085-1112) 

 İnaloğulları (1098-1183) 

 Tanrıvermişoğulları (1081-1093) 

 Ahlatşahlar (Sökmenliler) (1100 – 1207 ) 

Anadolu Selçuklu Devleti (1075-1308) 

 I.Kılıç Arslan Dönemi (1092-1107) 

 I. Mesut Dönemi (1116-1155) 

 II. Kılıç Arslan Dönemi (1155-1192) 

 I. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi (1192-1197) / (1204-1211) 

 I. İzzeddin Keykavus Dönemi (1211-1220) 

 I. Alâeddin Keykubad (Uluğ Keykubad ) Dönemi (1220-1237) 

 II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi (1237-1246) 

 Anadolu’da İkinci Beylikler 

 Osmanoğulları (1299-1922) 

 Karesioğulları (1304-1360) 

 Çobanoğulları (1277 – 1309 ) 

 Candaroğulları (İsfendiyaroğulları) (1292-1461) 

 Pervaneoğulları (1277-1322) 

 Taceddinoğulları (Canikoğulları) (1348-1428) 

 Germiyanoğulları (1299-1429) 

 Saruhanoğulları (1313-1410) 

 Aydınoğulları (1308-1426) 

 Menteşeoğulları (1261-1424) 

 İnançoğulları (1261 - 1368) 

 Sahip Ataoğulları (1275-1342) 

 Karamanoğulları (1256-1487) 

 Alaiye Beyliği (1293 – 1471) 

 Hamitoğulları (1300-1423)

Eşrefoğulları (1284-1326) 

 Dulkadıroğulları (Zülkadiroğulları) (1337-1515) 

 Ramazanoğulları (1353-1608) 

 Eretna Devleti (1335-1381) 

 Kadı Burhaneddin Devleti (1381-1398