Türkmenler, Batı Anadolu ve Marmara bölgeleriyle Karadeniz kıyısında Ordu ve Giresun yörelerini fethettiler. Beyliklerin birçoğu fethedilen yerlerde kuruldu. Türkmenler, Türk tarihinin ikinci devri olan Beylikler devrinin kurdular. Türkmen beylikleri sonraları Osmanlılar tarafından ilhak edildi. Mısır, Suriye ve İran’da yazılmış eserlerde Osmanlı hânedanı Türkmen asıllı olarak anılır. Osmanlı kaynaklarında, Oğuz elinden geldiği ifade edilir.
16.Asırda toprağa bağlanan Türkmen oymakları kışlaklarında, kerpiçten ve taştan evleri vardı. Sivas-Kırşehir arasındaki Uluyörükler kışlaklarında çiftçilik yapmakta ve kethüdâlar tarafından idare edilmekteydi. Konya yöresinde Atçeken oymakları soylu atlar yetiştirmekle mükellef tutuldular için çiftçilik yapmadılar. Batı yörüklerinde umumiyetle “cemaat” adı verilen oymaklar yerleşik hayata geçti.
16.Asırda konargöçerler Halep Türkmenleri ile Bozulus’tur. Halep Türkmenleri, Moğol baskısında 13.yy da Antep ve Suriye’ye göçen 40.000 çadırlık Türkmenler’den çoğunlukla Bozok bakiyeleridir. Üçok kolu ise Çukurova bölgesinde yurt tuttu ve toprağa bağlandı. Maraş, Malatya, Kayseri, Sivas, Yozgat bölgelerine göç etmişler ve kalabalık gruplar halinde İran’a da gitmişlerdi. 16.yy da Halep Türkmenleri’nin Bozulus’ta ve Yeni İl’de önemli kolları vardı. Halep Türkmenleri’ni teşkil eden büyük oymaklar Beydili, Bayat, Avşar, İnallı ve Harbendeli’dir. Günümüzde Malatya bölgesindeki Türkmenler’in önemli kısmı Harbendeliler’in torunlarıdır. Bir kol İran’a gitti ve Hudâbendeli adıyla anıldı. Batı Anadolu’ya göçenler Harmandalı ismini aldılar.
Karkın, Kızık, Acürlü, Peçenek, Dayer, Kınık, Eymir, Bahadırlı Halep Türkmenlerindendir. Halep Türkmenleri Hama, Humus, Şam ve Trablus’ta Türkmen oymakları vardı. Bunlar 40.000 Çadırlık Türkmen ulusu, Bozulus Türkmenleri, Doğu Anadolu’da göçebe bir topluluktur. Mardin’in güneyindeki topraklarda kışlamakta, Erzincan-Erzurum arasında yaylamakta olup üç koldan oluşur. Diyarbekir Türkmenleri, Dulkadırlı ve Halep Türkmeni oymaklarıdır.
Akkoyunlu eli bakiyesi Diyarbekir Türkmenleri’nin başlıca oymakları Tabanlı, Oğulbeyli, Musullu, Hamza Hacılı, Çavuldur, Dodurga, Karkın, Alpagut idi. Dulkadır oymakları da Cevid Sultan Hacılı, Köçekli, Avcı, Dodurga, Ceceli, Gündeşli, Çağırganlı, Kızılkocalı, Şam Bayatı, Karkın idi. Halep Türkmeni oymakları kolu ise Köpekli Avşarı, Gündüzli Avşarı, Harbendeli, Beydili, Acürlü, İnallı Bayat ve Karakoyunlu obalarıdır.
Sivas’ın güneyinde Mancılık, Gürün ve Hekim Hanı arasındaki yörede yaşayan oymaklar Osmanlı tahrirlerinde Yeni İl Türkmenleridir. Vergileri III. Murad’ın annesi Nurbânu’nun Üsküdar’da yaptırdığı caminin evkafına bağlandı ve topluluğa Üsküdar Türkmenidir. Yeni İl biri Dulkadırlı’ya, diğeri Halep Türkmenleri’ne mensup olmak üzere iki koldur. Halep Türkmenleri’ne mensup kola Yaban Eri denildi. Dulkadırlı kolu ise çiftçilik yapar. Yaban Eri Beydili boyuna mensup obalardır.
Dulkadırlı eli Maraş, Elbistan ve Yozgat yörelerinde yurt tutmuştur. Dulkadırlı elinin Bozulus ve Yeni İl arasında kolları olduğu gibi kalabalık bir grubu da İran’a gitti. Bu kol orada Zülkadr adıyla anıldı.
Büyük Dulkadır oymakları Karacalı (Yazır, Sevinçli, Oruçbeyli, Ulaşlı, Urcanlı, Kazancılı, Söylemezli), Dokuz Bişanlı (Karkın, Hacılar, Dokuz Koyunlu, Karamanlı), Cerid (Mamalı, Oruç Gazili, Kara Hasanlı), Kavurgalı, Döngeleli, Akça Koyunlu (Mûsâ Hacılı-Mûsâcalı-Çalışlı), Eymir, Çimeli, İmanlı Afşarı, Çağırganlı, Gündeşli, Tecirlidir.
Dulkadırlı elinin Bozok’ta oymakları: Akçalı, Kızıl Kocalı, Akça Koyunlu, Şam Bayatı, Sevgülen, Çiçekli. Dulkadırlı elinin Kadirli ve Kozan sancaklarında da kolları vardı.
Sivas-Kırşehir arasındaki bölgedeki Uluyörükler; Şarkpâre, Ortapâre ve Yüzdepâre adlı üç kola bölük deniliyordu. Uluyörük’ün İlhanlılar veya onların Anadolu’daki halefleri Eretnalılar zamanında oluştu. Oymakları İlbeyli, Çepni, Ak Salur, Gerampa, Tostlu, Çungar, Ustahacılı (Ustacalu-Ustaclu), Dodurga, Turgutlu, Karakeçili, Akkoyunlu, İnallı, Çavurçu idi.
Konya, Akşehir, Aksaray ve Karaman yörelerinde Türk oymakları Selçuklulardan beri soylu atlar yetiştirdi.iyordu. Atçeken oymakları denildi. Yöredeki oymaklar: Hocantılı (Hucendli), Yapa, Çepni, Kayı, Peçenek, Tatar (Moğol), Bektaşlı, Bozkırlı, Urunguş, Hintli, Bozdoğan, Cemallı (Ürgüp), Bereketli, Yahyalı (Yavaş Karahisarı).
İç İl’deki büyük oymaklar Oğuz Hanlı (Selinti ve Anamur), Bozkırlı (Taşlık Silifke), Hoca Yunuslu (Gülnar), Beydili (Gülnar), Bozdoğan (Silifke), Şamlı idi (Taşlık Silifke).
Çukurova bölgesinde oymak teşkilâtını muhafaza edenler Kara Îsâlı, Kosun, Kuştemir, Ulaş, Gökçeli ve Elvan boylarıdır. 16. Asır sonları Anadolu’daki Celâlî hareketleri Orta Anadoluya felâket getirdiği gibi Uluyörük, Ankara yörükleri ve Atçekenleri dağıttı. Obaların da düzeni bozuldu.
Doğu Anadolu’da yaşayan Bozulus 1613 de Orta Anadolu’ya geldi. Bozulus’un bir kısmı eski yurdunda kaldı. Devlet Bozulus’un geldiği yere gönderilmesini emrettiyse de bu emir uygulanamadı ve Bozulus Orta Anadolu’da yerleşti. Bazı oymakları Batı Anadolu’ya ve Ege adalarına gittiler. Osmanlı Devleti, 1691Türkmen oymaklarının harap yerlere yerleştirilmesine girişti. Dört kola ayrılan Bozulus obaları iskan oldu.
Dânişmendli Türkmenleri Aksaray, Aydın yöresinde iskân edildi. Dulkadırli eline mensup yirmi kadar oymak Çukurova’da Ayas, Berendi ve Kınık’a yerleştirildiyse de bu iskân başarılı olmadı. Çukurova’nın doğu kısmı 1865 e kadar oymaklara kışlak oldu.
Halep - Menbic yöresine İlbeyli oymağı yerleştirildi. İlbeyliler günümüzde yörede Halep Türkmenleri’ne mensup olarak Hama, Humus ve Trablus çevrelerinde dağınık şekilde yaşayan oymakların iskânında başarı sağlanamadı.
Osmanlı Aneze Arapları tarafından köyleri yıkılan-haraca bağlanan Rakka bölgesini şenlendirmek için bir teşkilât kurarak Beydili’nin Halep Türkmenleri ile Yeni İl’e mensup bütün obalarını, Bozulus’un göç etmemiş kalıntısını, Halep Türkmenleri ile Yeni İl’e bağlı diğer oymakları Belih ırmağının Akçakale’den Rakka’ya kadar uzanan kıyısında yerleştirdi.
Bu oymaklar bir yıl sonra Anadolu’ya kaçtılarsa da çoğu tekrar iskân yerlerine gönderildi ve kaçmamaları için bazı tedbirler alındı. Devlet bu iskânda ısrarcı olmuş, Türkmenler pek çok acı çekilmişti. Aneze urbânının hücumlarını Rakka beylerbeyiliği ve yerleştirilen oymaklarla önleyebileceğine inanmıştı.
Yöre Türkmen oymaklarının yaşamasına uygun değildi. Anezeler, Rakkadan uzaklaştırılamadı, Türkmenler’le urbân arasında çatışmalar çıktı. Rakka Türk oymakları için bir sürgün yeri haline geldi. Tedbirlere rağmen Rakka ve Urfa bölgesine yerleştirilen oymaklardan çoğu ayrı zamanlarda Anadolu’ya kaçtı. Beydili, Baraklar ve diğer bazı oymaklar 19.yy da Rakka’yı terkettiler. Rakka iskânında büyük ıstırap çeken Beydililer, Baraklar bir asırdır Gaziantep yörelerde yaşamaktadır.
19.yy da Çukurova’da âyanların hâkim olduğu dönemde Avşar, Bozdoğan, Cerid ve Tecirli oymakları öne çıkmıştı. Fırka-i Islâhiyye’nin çalışmaları sonucu fırsat buldukça yağmalama hareketlerine girişiyordu. Tecirliler Osmaniye, Ceridler Ceyhan kazası dahilinde yerleşti. Bozdoğanlar da Kadirli ve Ceyhan kazalarında iskân edildi. Avşarlar ise Pınarbaşı, Tomarza, Sarız kazalarındaki yetmişten fazla köyde iskan oldu.
