Resmi Gazete’de yayımlanan yeni yönetmelik, deprem sonrası bina hasar tespitlerinde önemli bir değişiklik getiriyor. Artık yıkım kararları, sadece yüzeysel gözlemlere dayanmaktan çıkıyor ve mühendislik hesaplamalarına dayalı bilimsel analizlerle verilecek.
Özellikle 2023 ve 2024’te yaşanan depremlerin ardından, bazı yeni binaların detaylı teknik inceleme yapılmadan yıkılması, hem yapı sahipleri hem de meslek odaları tarafından eleştirilmişti. Bu eleştiriler, bina hasar tespit yöntemlerinin değiştirilmesi yönünde talepleri beraberinde getirdi.
DAİMFED Malatya Şube Başkanı İnşaat Yüksek Mühendisi Kadircan Esen, 2024 yılının Haziran ayında yaptığı açıklamalarda, yıkım kararlarının gözleme dayalı verilmesinin mühendislik bilimlerine aykırı olduğunu ve bu durumun milli ekonomiye zarar vereceğini belirtmişti. Esen, “Sadece birkaç çatlak veya dökülme gözlemine dayanarak yıkım kararı verilmemeli. Dışarıdan sağlam görünen binalar bile statik olarak yetersiz olabilir. Hasar tespiti mutlaka mühendislik analizlerine dayanmalıdır” dedi.
Esen’in görüşleri, Malatya ve diğer deprem bölgelerindeki sivil toplum kuruluşlarının da desteklediği bilimsel bir yaklaşım olarak kamuoyunda geniş yankı buldu. Özellikle ekonomik ömrü tamamlamamış yapıların gereksiz yere yıkılmasının önüne geçilmesi gerektiği vurgulandı.
Bu eleştiriler ve talepler doğrultusunda, 22 Haziran 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Hakkında Yönetmelik” yürürlüğe girdi.
Yeni yönetmelik, bina hasar tespitlerini 6 bölüm ve 36 maddeden oluşan kapsamlı mühendislik kriterlerine göre yapılmasını zorunlu kılıyor. Binaların performans analizleri ışığında değerlendirilmesi hedeflenirken, yapı denetimli binaların hasar kararlarının psikolojik değil, bilimsel verilere dayanması sağlanacak.
Bu değişiklik, deprem sonrası yıkım kararlarında daha adil, güvenilir ve ekonomik açıdan doğru sonuçlar alınmasının yolunu açacak. Böylece hem can güvenliği hem de yapısal bütünlük için uzun vadeli sürdürülebilir çözümler mümkün hale gelecek.
