Türkiye'de yıllardır süregelen et pahalılığı ve ulaşılması zor fiyatlar, tüketicinin en temel gıda harcamalarından birini zorlaştırmaya devam ediyor. Uzmanlar, bu durumun basit bir arz-talep meselesinden çok daha karmaşık olduğunu vurguluyor. Sorunun köklerini anlamak ve sürdürülebilir bir çözüm bulmak için tarımsal planlamadan ithalat politikalarına, üretici desteklerinden tedarik zincirine kadar birçok değişkenin bir arada değerlendirilmesi gerekiyor.
Maliyet Baskıları: Yem ve Enerji Krizinin Ağır Yükü
Et fiyatlarının yüksek seyretmesinin en temel nedeni, üreticinin omuzlarındaki ağır maliyet yüküdür. Hayvancılığın en büyük gider kalemini oluşturan yem fiyatları, döviz kuru ve küresel piyasalardaki dalgalanmalardan doğrudan etkileniyor. Yem hammaddelerinde dışa bağımlılık, maliyetleri iç pazarda sürekli yukarı çekiyor. Bunun yanı sıra, son dönemde tüm dünyada yaşanan enerji krizi, elektrik, mazot ve doğalgaz giderlerini artırarak besicinin üretim maliyetlerine ekstra bir baskı daha oluşturuyor. Bu girdi maliyetlerindeki kontrolsüz artış, nihayetinde market tezgahındaki etiket fiyatına yansıyor.
Verimlilik Sorunu ve Üretici-Tüketici Zinciri
Sorunun bir diğer ayağı ise hayvancılık sektöründeki verimlilik eksikliği ve tedarik zincirinin yapısıdır. Modern ve teknolojik hayvancılık uygulamalarının yaygınlaşmaması, hayvan başına elde edilen verimi düşük seviyelerde tutuyor. Geleneksel yöntemlerle devam etmek, maliyetleri düşürmeyi zorlaştırıyor. Ayrıca, hayvanın çiftlikten sofraya uzanan yolculuğunda çok sayıda aracı bulunması, her bir halkada ekstra bir maliyet marjı eklenmesine neden oluyor. Bu da üreticinin eline geçen fiyatla tüketicinin ödediği fiyat arasında ciddi bir fark oluşmasına yol açıyor.
Uzun Vadeli Çözüm İçin Hangi Adımlar Atılmalı?
Kalıcı ve istikrarlı bir çözüm için kısa vadeli ithalat hamlelerinin ötesine geçen, yapısal reformlar gerekiyor. Uzmanlar, öncelikle yerli ve alternatif yem kaynaklarının üretiminin desteklenmesini ve mera alanlarının korunup iyileştirilmesini şart koşuyor. Girdi maliyetlerinin, özellikle enerji ve finansman giderlerinin, üretici lehine düşürülmesi hayati önem taşıyor. Sektörün dijitalleşme ve modern tekniklerle buluşturulması, verimliliği artıracak en önemli faktörlerden biri. Son olarak, üretici ile tüketiciyi mümkün olduğunca yakınlaştıracak, aracı sayısını azaltacak modellerin (kooperatifleşme, doğrudan pazarlama vb.) teşvik edilmesi, fiyatlar üzerinde dengeleyici bir rol oynayabilir.
