Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun kutlanacağı 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı yaklaşırken, bu anlamlı güne nasıl gelindiğini hatırlamak büyük önem taşıyor. Özellikle Cumhuriyet'in temellerinin atıldığı Sivas için bu süreç, milli iradenin tecelli ettiği Sivas 4 Eylül Kongresi ile başlayan şanlı bir yürüyüştür. 28 Ekim akşamı söylenen o tarihi sözle taçlanan bu yolculuk, 29 Ekim 1923'te milletin egemenliğinin ilanıyla sonuçlanmıştır.
Milli Mücadele'nin Fitili Ateşleniyor: Sivas Kongresi'nin Rolü
Osmanlı İmparatorluğu'nun Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik ayrılması ve ülkenin işgali üzerine Mustafa Kemal Paşa önderliğinde başlayan Milli Mücadele, milletin kaderini kendi eline almasının ilk adımıydı. Erzurum Kongresi'nin ardından 4 Eylül 1919'da toplanan Sivas Kongresi, alınan kararlarla milli sınırları belirlemiş, manda ve himayeyi reddetmiş, temsil heyetini oluşturarak yürütme gücünü fiilen ele almıştır. Sivas'ta atılan bu adımlar, ulusal egemenliğe dayalı yeni bir devletin kurulacağının en güçlü işaretiydi ve Cumhuriyet fikrinin olgunlaşmasında kritik bir rol oynamıştır. Sivas 4 Eylül Kongresi, milli iradenin Sivas'tan tüm Anadolu'ya yayıldığı tarihi bir dönüm noktasıdır.
Saltanat Kaldırılıyor, Yeni Devlet Şekilleniyor
Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından, 1 Kasım 1922'de Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), saltanatı kaldırarak Osmanlı İmparatorluğu'na resmen son verdi. Lozan Barış Antlaşması ile yeni Türk devletinin bağımsızlığı uluslararası alanda tanındı. 13 Ekim 1923'te Ankara'nın başkent ilan edilmesiyle birlikte, yeni devletin yönetim şeklinin ne olacağı sorusu daha belirgin hale geldi. Devlet başkanlığı ve hükümet kurma süreçlerindeki belirsizlikler, Cumhuriyet rejimine geçişi kaçınılmaz kılıyordu.
Tarihi Akşam: "Efendiler Yarın Cumhuriyeti İlan Edeceğiz!"
Bu süreçte yaşanan hükümet bunalımı, Cumhuriyet'in ilanını hızlandıran etken oldu. Mustafa Kemal Paşa, 28 Ekim 1923 akşamı Çankaya Köşkü'nde yakın çalışma arkadaşlarını toplayarak o tarihi kararını açıkladı: "Efendiler Yarın Cumhuriyeti İlan Edeceğiz!" Bu söz, yeni bir dönemin başlangıcını müjdeliyordu. Gece boyunca İsmet Paşa ile birlikte anayasa değişikliği teklifi hazırlandı ve ertesi gün Meclis'e sunulmak üzere plan yapıldı. 28 Ekim akşamı, Cumhuriyet'e giden yolun son virajıydı.
29 Ekim 1923: Cumhuriyet İlan Ediliyor
29 Ekim 1923 Pazartesi günü, TBMM tarihi bir oturum gerçekleştirdi. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının hazırladığı "Türkiye Devletinin hükümet şekli Cumhuriyettir" maddesini içeren anayasa değişikliği teklifi, Meclis'te "Yaşasın Cumhuriyet!" sesleri arasında alkışlarla kabul edildi. Aynı gün yapılan oylama ile Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi. O günden beri 29 Ekim, milletimizin egemenliğini eline aldığı en büyük bayram olarak, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı adıyla büyük bir coşkuyla kutlanmaktadır. Sivas'ta atılan temeller, 29 Ekim'de Ankara'da taçlanmıştır.
