Sivas’ın Zara ilçesinde yer alan Demirsırık Tepesi, sadece manzarasıyla değil, barındırdığı eşsiz kaya mağaralarıyla da dikkat çekiyor. Yüzyıllardır kullanılan bu mağaralar, bugün halk arasında “peynir oteli” olarak biliniyor. Bölgedeki köylüler tarafından üretilen yöresel peynirler, yaz aylarında bu doğal soğuk hava depolarında yaklaşık 6 ay boyunca olgunlaştırılıyor.
Her yıl ilkbaharla birlikte yaylaya çıkan köylüler, ürettikleri peynirleri bu mağaralara getirerek teslim ediyor. Mağaralar yaz boyunca çevre il ve ilçelerden gelen peynirlerle dolup taşıyor. Kış mevsimi yaklaşırken peynirler, yeterli olgunluğa ulaştıktan sonra sahiplerine teslim ediliyor.
Elektrik Yok Ama Soğuk Var: Sıcaklık Sıfırın Altına Düşüyor
Yazın dışarısı 30 dereceyi bulsa da Demirsırık Tepesi’ndeki bu kaya mağaralarının içi, sıfır dereceye kadar düşen sıcaklığıyla tam anlamıyla doğal bir soğuk hava deposu işlevi görüyor. Bu özelliğiyle, hiçbir enerji kaynağına ihtiyaç duymadan peynirleri muhafaza edebiliyor.
Mağaraları işleten Sezer Kaleli, bu eşsiz doğal ortamı şu sözlerle anlatıyor:
“Burası Zara’nın doğal soğuk hava deposu. Hiçbir elektrik sistemi yok, tamamen doğanın sunduğu şartlarla çalışıyor. Yazın dışarısı 30 dereceyken içeride üşüyen insanlar oluyor. Hatta 'Elektrikli klima mı var?' diye soranlar bile çıkıyor.”
Eskiden Ambar, Şimdi Otel: Altı Ay Bekleyiş Başlıyor
Bu doğal olgunlaştırma süreci nedeniyle mağaralar, halk arasında zamanla “peynir oteli” ismiyle anılmaya başlamış. Kaleli, süreci şöyle özetliyor:
“Eskiden buraya peynir ambarı denirdi. Ama köylüler peynirlerini 6 ay burada bırakıp gittiği için artık adı ‘peynir oteli’ oldu. İlk defa gelenler şaşkınlıkla karşılıyor.”
Bu mağaralar yalnızca peynirin saklandığı bir yer değil, aynı zamanda yüzyıllardır süregelen geleneksel gıda muhafazasının da canlı bir örneği.
Doğallık Arayanların Durağı: Zara'nın Saklı Lezzet Noktası
Gıda sektöründe doğal yöntemlerle üretilen ve olgunlaştırılan ürünlere olan ilginin arttığı günümüzde, Zara’daki bu peynir otelleri hem üreticiler hem de tüketiciler için dikkat çekici bir alternatif sunuyor. Elektrik ve katkı maddesi kullanılmadan, sadece doğanın sunduğu imkanlarla yapılan bu olgunlaştırma yöntemi, bölgenin gastronomik mirasına katkıda bulunuyor.
