Her yıl 31 Mayıs'ta Dünya Sağlık Örgütü öncülüğünde anılan "Dünya Tütünsüz Günü" öncesinde, tütün bağımlılığı ve ruh sağlığı ilişkisine dair önemli açıklamalar geldi. Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü'nden Uzm. Dr. Fatma Arkaz, sigarayı bırakmanın sanılanın aksine uzun vadede depresyon ve anksiyete belirtilerinde belirgin bir azalma sağladığını vurgulayarak, toplumda yaygın olan yanlış inanışlara dikkat çekti.
"BIRAKMA SÜRECİ KISA SÜRELİ DALGALANMA YARATABİLİR AMA UZUN VADE HUZUR GETİRİR"
Sigarayı bırakma sürecinde bazı bireylerin kısa süreli duygudurum dalgalanmaları yaşayabileceğini belirten Uzm. Dr. Fatma Arkaz, "Ancak bu geçici bir durumdur. Uzun vadede sigarayı bırakmak, depresyon ve anksiyete belirtilerinde anlamlı bir azalma sağlar. Yapılan bilimsel çalışmalarda, sigarayı bırakan bireylerde depresyon, anksiyete ve stres seviyelerinin önemli ölçüde düştüğü, buna karşın yaşam doyumu ve pozitif duygudurumun arttığı net bir şekilde ortaya konmuştur" dedi.
SİGARA HAKKINDA DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR TEK TEK YIKILDI!
Uzm. Dr. Arkaz, Dünya Tütünsüz Günü'nün, sigarayı bırakmak isteyenler için bir dönüm noktası olabileceğini ifade ederek, tütün kullanımını destekleyen ve bırakma çabalarını olumsuz etkileyen yaygın mitleri ve doğru bilinen yanlışları şöyle sıraladı:
Yanlış: Sigara Stresi Azaltır!
Doğrusu: "Bu en yaygın ve en tehlikeli mitlerden biridir," diyen Dr. Arkaz, nikotinin kısa süreli rahatlama hissinin aslında nikotin yoksunluğunun geçici giderilmesinden kaynaklandığını belirtti. "Kişi sigara içmediğinde huzursuzluk, gerginlik yaşar; sigara içince bu belirtiler azalır. Yani 'rahatlatıcı' etki, yoksunluk krizinden kurtulmaktır. Uzun vadede nikotin beyindeki stres tepkilerini artırır, bedenin doğal stres yönetim sistemine zarar verir. Sigara içenlerde kortizol düzeyleri yüksek seyreder, kaygı ve depresyon belirtileri daha sık görülür. Bırakanlarda ise bir süre sonra anksiyete seviyelerinde belirgin düşüş olur."
Yanlış: Sadece Keyif İçin İçiyorum, Bağımlı Değilim!
Doğrusu: Nikotinin çok kısa sürede bağımlılık yapan güçlü bir madde olduğunu vurgulayan Arkaz, "Beynin ödül ve öğrenme sistemini etkileyerek 'keyif için' içilen sigaralar hızla bağımlılığa dönüşür. İçmediğinde huzursuzluk, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü yaşanıyorsa bu açık bir yoksunluk belirtisidir. Bağımlılık sadece fiziksel değil, psikolojik ve davranışsal bir durumdur. Özellikle çay-kahve gibi belirli durumlarla sigara içmenin eşleşmesi bu alışkanlığı pekiştirir" diye uyardı.
Yanlış: Sigarayı Bırakınca Kesin Kilo Alınır!
Doğrusu: Dr. Arkaz, bazı bireylerde hafif kilo artışı olabildiğini ancak bunun kaçınılmaz ve kalıcı olmadığını söyledi. "Nikotin metabolizmayı hafifçe hızlandırıp iştahı baskılayabilir ama bu etkiler sınırlıdır. Asıl sorun, sigaranın yerini yeme davranışının almasıdır. Doğru beslenme ve fiziksel aktivite desteğiyle kilo kontrolü mümkündür."
Yanlış: Sigarayı Azaltmak Yeterlidir!
Doğrusu: "Azaltmak bazı kısa vadeli yararlar sağlasa da, tamamen bırakmak kadar etkili değildir," diyen Arkaz, günde birkaç sigaranın bile kalp hastalığı ve inme riskini önemli ölçüde artırdığını belirtti. "Yapılan bir çalışmaya göre günde sadece 1 sigara içenlerde bile koroner kalp hastalığı riski yüzde 48, inme riski yüzde 25 artmaktadır. Nikotin bağımlılığı sürdüğü için kişi tekrar tam kullanıma dönebilir. Hedef azaltmak değil, tam bırakmak olmalıdır."
Yanlış: Elektronik Sigaralar Daha Az Zararlı ve Güvenlidir!
Doğrusu: Elektronik sigaraların masum olmadığını vurgulayan Dr. Arkaz, "Geleneksel sigaraya göre daha az zararlı olarak pazarlansa da, bu onların sağlıklı veya güvenli olduğu anlamına gelmez. Elektronik sigaralar da nikotin içerir ve bağımlılık yapar. Aroma vericiler ve kimyasalların uzun vadeli solunmasının akciğer sağlığı üzerindeki etkileri tam bilinmiyor. Özellikle gençler arasında kullanımı artmakta, bu da bağımlılık yaşını düşürüp yeni bir tütün kuşağı oluşturmaktadır" dedi.
BIRAKMA SÜRECİ PSİKOLOJİK SAĞLIĞI GÜÇLENDİRİR
Uzm. Dr. Fatma Arkaz, bağımlılığın bir irade sorunu değil, bir sağlık sorunu olduğunun altını çizerek, "Tütün bağımlılığı doğru bilgiyle, destekle ve kararlılıkla aşılabilir. Dünya Tütünsüz Günü gibi özel günler, bu zararlı alışkanlıkları geride bırakmak için en uygun zamanlardan biridir. Bırakma süreci, doğru destekle yönetildiğinde, psikolojik sağlığı bozmaz, aksine güçlendirir. Sigarayı bırakan bireylerin zamanla stresle başa çıkmada daha etkili yöntemler geliştirdikleri, özgüvenlerinin arttığı ve psikolojik iyilik hallerinin güçlendiği gözlemlenmektedir" diyerek sözlerini noktaladı.
