Sivas'ta kış aylarının soğuk yüzünü göstermeye başlamasıyla birlikte, sobaların, mangalların ve semaverlerin vazgeçilmez "ilk kıvılcımı" olan çıraya olan talep yeniden arttı. Neredeyse her evde bulunan ve ateşi saniyeler içinde tutuşturan bu sihirli parçanın, aslında bir fabrika ürünü değil, doğanın yıllar süren muhteşem bir savunma mekanizmasının eseri olduğunu duyanlar şaşırıyor. İşte Sivaslıların ateşle imtihanındaki en büyük yardımcısı olan çıranın hayret verici oluşum hikayesi.
Ateşin Güvenilir Dostu
Doğalgaz kullanımının yaygınlaşmasına rağmen, Sivas'ta köklü soba kültürü canlılığını korumaya devam ediyor. Kışlık yakacak hazırlığı yapanlar, kaloriferli evlerde şömine keyfi sürenler veya hafta sonu mangalını ateşlemek isteyenler için çıra, her zaman ilk tercih edilen tutuşturucu oluyor. Peki, tek bir kibritle alev alıp en nemli odunları bile kolayca yakan bu materyalin sırrı nedir? Cevap, Sivas'ın yüksek dağlarındaki çam ağaçlarının gövdesinde saklı.
Doğanın 'İlk Yardım' Mekanizması: Reçine
Çıranın oluşum süreci, Sivas coğrafyasında sıkça bulunan karaçam ve sarıçam ağaçlarının bir tür "ilk yardım" müdahalesiyle başlıyor. Ağaç, kırılan bir dal, yıldırım düşmesi veya dışarıdan aldığı herhangi bir darbe sonucu yaralandığında, kendini korumak için anında harekete geçer. Mikroplardan ve enfeksiyonlardan korunmak amacıyla, yaralı bölgeye yoğun miktarda reçine pompalamaya başlar. Bu reçine, ağacın adeta 'kanı' gibidir ve yarayı kapatarak dış etkenlere karşı bir kalkan oluşturur.
Ölü Ağacın Ölümsüz Kalbi
Bu savunma mekanizması yıllar boyunca devam eder. Reçine, zamanla odunun en derin damarlarına kadar işleyerek o bölgeyi adeta doğal bir zırh gibi kaplar. Ağaç yaşlanıp kuruduğunda veya devrildiğinde, reçine bulunmayan normal ahşap kısımlar doğanın kanunları gereği toprağa karışarak çürür. Ancak, yoğun reçineye doymuş olan o kısım, adeta mumyalanmış gibi çürümeye karşı olağanüstü bir direnç gösterir ve doğada bozulmadan kalır.
Sivas'ta Kış Öncesi Talep Patladı
Geriye kalan bu parça, Sivaslıların yakından tanıdığı o sert, bal rengi veya kırmızımsı kahverengi, keskin kokulu ve dokunulduğunda ele yağlı bir his bırakan çıradır. Bu parça, aslında ölen bir ağacın en dayanıklı, en korunmuş ve en enerjik "kalbidir". Ekim ayının sonuna yaklaştığımız şu günlerde, Sivas'taki vatandaşlar kışlık odun ve kömür ihtiyaçlarını gidermeye başladı. Buna paralel olarak, sobaları harlayan bu doğal mucizeye olan talep de gözle görülür biçimde arttı.
