Anadolu’nun kadim toprakları, türkülerin sadece bir melodi değil, aynı zamanda yaşanmış hikayelerin canlı tanıkları olduğunu bizlere her fırsatta hatırlatıyor. Ancak bazı türküler var ki, komşu şehirler arasında tatlı bir rekabetin de öznesi haline geliyor. Sivas ve Tokat yöresi arasında yıllardır süregelen kültürel etkileşim, bugün bambaşka bir boyuta taşındı. Tokat yöresiyle özdeşleşen ve "Hey Onbeşli" olarak bilinen ağıtın, aslında Sivas’ın meşhur "Damdan Attım Kendimi" türküsüyle harmanlanmış orijinal bir yapısı olduğu ortaya çıktı. Üstelik türküde geçen detaylar, rotayı doğrudan Sivas’a çeviriyor.
Bağdat yolu Sivas’ın kalbinde
Türkünün en can alıcı noktası ve belki de bugüne kadar yanlış bilinen en büyük detayı "Bağdat" kelimesinde gizli. "Hey on beşli on beşli, Bağdat yolları taşlı" dizelerini duyan herkesin aklına Irak’ın başkenti Bağdat gelse de, yerel kaynaklar ve sözlü tarih aktarımları gerçeğin çok daha yakınımızda olduğunu gösteriyor.
Sivas kültüründe ve şehir hafızasında önemli bir yer tutan "Bağdat Caddesi", bu türkünün ana mekanını oluşturuyor. Bu coğrafi detay, türkünün Sivas kökenli "Damdan Attım Kendimi" ile olan bağını koparılamaz bir şekilde güçlendiriyor.
Dilden dile değişen orijinal sözler
Zaman içerisinde ağızdan ağıza yayılan türküler, yöresel şiveler ve eklemelerle değişime uğrayabiliyor. Tokat yöresinde farklı bir formda icra edilen eser, Sivas’taki orijinal yapısında hüzünle mizahı, aşkla sitemi bir arada barındırıyor. "Hovardalık pek kolay, öğrenmeli fendini" diyerek başlayan ve bir seda hikayesine dönüşen eserin orijinal akışı, günümüzde bildiğimizden çok daha farklı bir olay örgüsüne sahip.
Bugüne kadar çeşitli sanatçılar tarafından seslendirilen ancak bazı kısımları eksik bilinen türkünün, "Hediye" ismindeki bir geline atfedilen o orijinal ve tam hali ise şöyle:
"Damdan Attım Kendimi / Bulamadım rengimi Hovardalık pek kolay / Öğrenmeli fendini Aslında güzelim kız senin ismin Hediye Fındık fıstık aldım güzel yemiye Manto aldım güzel sana geymiye Hey on beşli on beşli / Bağdat yolları taşlı On beşliler giderse / Kızların gözü yaşlı"
Kültürel mirasın geleceğe aktarımı
Sivas’ın somut olmayan kültürel mirasının en önemli parçalarından biri olan bu türkü, aslında bir dönemin sosyal yaşantısına da ışık tutuyor. "Manto alınması", "fındık fıstık alınması" gibi detaylar, o dönemin kur yapma ritüellerini ve çarşı-pazar alışkanlıklarını gözler önüne seriyor.
Tokat’ta "Hey Onbeşli" ağıdıyla birleşerek farklı bir kimliğe bürünse de, "Damdan Attım Kendimi" türküsü, içerisindeki "Bağdat Caddesi" referansı ve Sivas’a özgü söz yapısıyla şehrin en köklü ezgilerinden biri olarak varlığını sürdürüyor. Bugün bizlere düşen ise, kelimelerin ardındaki bu coğrafi ve kültürel şifreleri çözerek türküyü aslına uygun şekilde gelecek nesillere aktarmak oluyor.
