Hayvancılık sektörü için ciddi bir tehdit oluşturan ve "Bovine Spongiform Encephalopathy" (BSE) olarak bilinen deli dana hastalığı, hem hayvan sağlığı hem de potansiyel olarak insan sağlığı üzerindeki etkileri nedeniyle küresel bir endişe kaynağıdır. Sivas gibi hayvancılığın yoğun yapıldığı bölgelerde, bu hastalıkla ilgili doğru bilgiye sahip olmak ve belirtileri tanımak büyük önem taşımaktadır. Peki, deli dana hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir ve Sivas'taki yetiştiricilerin nelere dikkat etmesi gerekir?
Deli Dana Hastalığı Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
Halk arasında deli dana hastalığı olarak bilinen BSE, sığırların beyin ve sinir sistemini etkileyen, ilerleyici ve ölümcül (fatal) bir nörolojik hastalıktır. Hastalığa "prion" adı verilen anormal, bulaşıcı proteinler neden olur. Bu prionlar, sağlıklı beyin proteinlerini bozarak beyin dokusunda birikir ve zamanla beynin süngerimsi bir yapı almasına, yani fonksiyonunu kaybetmesine yol açar.
Peki, deli dana hastalığının belirtileri nelerdir? Sivas'taki hayvan sahiplerinin bu belirtilere karşı çok dikkatli olması gerekir. Hastalık genellikle şu semptomlarla kendini gösterir:
Hayvanda belirgin sinirlilik, korku veya saldırganlık gibi davranış bozuklukları.
Duruş ve hareket bozuklukları, koordinasyon kaybı, özellikle arka bacaklarda güçsüzlük.
Sendeleyerek yürüme (ataksi) ve sık sık düşme.
Ses ve dokunmaya karşı aşırı tepki verme.
Süt veriminde belirgin azalma ve ciddi kilo kaybı. Bu belirtiler genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve zamanla kötüleşir.
Deli Dana Hastalığı Bulaşıcı Mıdır? İnsana Geçer mi?
Deli dana hastalığı bulaşıcı mıdır? sorusu en çok merak edilen konulardan biridir. Bu hastalık, grip veya şap gibi solunum yoluyla veya temasla bulaşan klasik viral hastalıklar gibi "bulaşıcı" değildir. Hastalığın yayılması “bulaşma” yoluyla olur; yani enfekte hayvanların beyin ve omurilik gibi sinir dokularını içeren yemlerin (hayvansal proteinli yemler) sağlıklı hayvanlar tarafından tüketilmesiyle gerçekleşir. Türkiye'de ve dolayısıyla Sivas'ta da bu tür riskli yemlerin sığır beslenmesinde kullanımı kesinlikle yasaklanmıştır.
Hastalığın insanlara bulaşması ise, deli dana hastalığı taşıyan sığırların (özellikle beyin ve omurilik gibi riskli sinir dokularının) etlerinin tüketilmesiyle mümkündür. Bu durum, insanlarda Creutzfeldt-Jakob Hastalığı'nın bir varyantı (vCJD) olarak bilinen, yine ölümcül ve tedavisi olmayan bir beyin hastalığına yol açar. Bu nedenle mezbahalardaki gıda güvenliği protokolleri ve riskli dokuların imha edilmesi hayati önem taşır.
Deli Dana Hastalığı Nasıl Geçer? Tedavisi Var mı?
Hastalığın en korkutucu ve net olan yönü budur: Deli dana hastalığı nasıl geçer? sorusunun maalesef olumlu bir yanıtı yoktur. Hem hayvanlarda (BSE) hem de insanlarda (vCJD) görülen bu prion hastalığının bilinen kesin bir tedavisi veya aşısı bulunmamaktadır. Hastalık teşhis edildikten sonra semptomlar giderek ağırlaşır ve süreç kaçınılmaz olarak ölümle sonuçlanır. Bu nedenle, tek mücadele yöntemi koruyucu hekimliktir; yani hastalığın ortaya çıkmasını ve yayılmasını baştan engellemektir. Sivas'taki çiftçilerin, hayvanlarına verdikleri yemin içeriğini bilmesi ve yasalara uygun, güvenli yemleri kullanması bu yüzden zorunludur.
Sivas'ta Görülme Olasılığı ve Alınan Önlemler
Sivas, Türkiye'nin en önemli hayvancılık merkezlerinden biridir ve çok büyük bir sığır popülasyonuna ev sahipliği yapmaktadır. Bu durum, Sivas'ta hayvan sağlığı kontrollerinin ne kadar kritik olduğunu göstermektedir. Peki, Sivas'ta görülme olasılığı nedir? Şu an için Sivas'ta aktif, rapor edilmiş bir deli dana hastalığı salgını bulunmamaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı, Avrupa Birliği standartlarında çok sıkı önlemler almıştır. Riskli hayvan yemlerinin sığır beslenmesinde kullanılması yıllardır yasaktır ve bu yasağın denetimi sıkı bir şekilde yapılmaktadır. Sivas'taki tüm yetiştiricilerin de bu kurallara harfiyen uyması, şüpheli belirtiler gösteren hayvanları derhal il veya ilçe tarım müdürlüklerine bildirmesi, hem kendi sürülerinin sağlığı hem de halk sağlığı için en büyük güvencedir.
