Karadeniz’in köylerinde bir zamanlar üretimin kalbinde dönen su değirmenleri, bugün sessizliğe gömülmüş durumda. Fındık ve çay bahçelerinin yaygınlaşmasıyla mısır üretiminin azalması, bölgenin köklü kültürlerinden biri olan değirmenciliği de yok olmanın eşiğine getirdi. Eskiden her köyde taşların sesi üretimin ritmini tutarken, bugün o ses yalnızca birkaç köyde yankılanıyor.
Giresun’un Keşap ilçesinde bu geleneği ayakta tutan tek isim ise Ayşe Ceylan. Karabulduk köyündeki su değirmenini yaklaşık 15 yıldır işleten Ceylan, kayınpederinden devraldığı mesleği yaşatmak için suyun gücüyle mücadele ediyor.
Ceylan, “Keşap’ın Karabulduk köyünde 13 yıldır bu mesleği severek yapıyorum. Bu değirmeni kayınpederim yapıyordu, rahatsızlanınca geçim kaynağımız bana kaldı. İlk zamanlarda zorlandım ama şimdi severek yapıyorum. Göç nedeniyle mısır üretimi azaldı ama hâlâ ihtiyacı kadar ekenler var. Birçok değirmen kapansa da biz devam ediyoruz. Biz de kapatsak, ilçede değirmen kalmayacak. Eylül’de başlayan yoğunluğumuz aralık ayına kadar sürüyor,” diye anlattı. Mısır unu, Karadeniz mutfağının vazgeçilmezi olmaya devam ediyor.
Karabulduk’a öğütme için gelen Şeniz Yaylamış, kendi köylerinde artık çalışan değirmen kalmadığını belirterek, “Köyümüzde değirmen yok. Mısırlarımızı topladık, burada sıra bekliyoruz. Mısır ununu hamsi, lahana çorbası, mıhlama yapmak için kullanıyoruz. Bizim yemeklerimizin temeli mısır unu,” dedi. Ancak yeni nesil toprağa ve üretime uzak.
Köylülerden Sefile Ayaz, “Biz mısırla büyüdük ama gençler mısır ekmeğini bile yemiyor. Bizim yaşımız geçti, gençler ne ekiyor ne biçiyor. Fındık bahçeleri mısır tarlalarının yerini aldı. Eskiden mısırın ununu biz yer, sapını hayvanlarımıza verirdik. Şimdi ne üretim kaldı ne hayvancılık,” diyerek değişen düzenin hüznünü dile getirdi.
Ayşe Ceylan’ın su değirmeni, Keşap’ta direnen son çark olarak Karadeniz’in üretim kültürünü temsil ediyor. Taşların altında dönen emek, geçmişin sesini bugüne taşıyor.
