Anadolu’nun Elhamrası: Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası
Sivas’ın Divriği ilçesinde yer alan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, 1228–1243 yılları arasında Mengücek Beyliği döneminde inşa edildi. Ulu Cami, Süleyman Şah’ın oğlu Ahmet Şah tarafından, Darüşşifa ise eşi Melike Turan Melek tarafından yaptırıldı. Baş mimarı ise Ahlatlı Hürrem Şah’tır.
1985 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan bu eşsiz eser, sanat tarihçileri tarafından “Divriği mucizesi” ve “Anadolu’nun Elhamrası” gibi ifadelerle tanımlanıyor.
Taş İşçiliğinde Eşi Benzeri Yok
Külliyenin kapıları, sütunları ve duvarlarında Ahlatlı ve Tiflisli ustaların elinden çıkan taş işçiliğinin en ince örnekleri yer alıyor. Özellikle her bir motifin bir daha kendini tekrarlamaması, yapıya ayrı bir özellik kazandırıyor. Bu asimetrik ama uyumlu bezemeler, kainattaki farklı varlıkların ahenk içinde olduğunu simgeliyor.
Ünlü seyyah Evliya Çelebi, bu yapıyı anlatırken “Methinde diller kısır, kalem kırıktır” sözleriyle hayranlığını dile getirmişti.
Cennet Kapısı ve Gölge Mucizesi
Eserin en görkemli girişlerinden biri olan Cennet Kapısı, cennet tasvirleriyle süslendi. Taşlara işlenen motiflerde hayat ağacı, rozetler ve Kur’an-ı Kerim’den ayetler yer alıyor.
Özellikle batı kapısında görülen gölge mucizesi, ziyaretçileri büyülüyor. Mayıs–Eylül aylarında ikindi vakti, kapı üzerinde Kur’an okuyan ve namaz kılan insan siluetleri beliriyor. Bu olay, yüzyıllardır araştırmalara konu olsa da sırrı tam olarak çözülemedi.
Darüşşifa: Şifa ve Bilgelik Yuvası
Caminin yanında yer alan Darüşşifa, dönemin hastanesi olmasının yanı sıra medrese işlevi de gördü. Burada ruh ve sinir hastalarının tedavisinde Kur’an tilaveti, su sesi ve tasavvuf musikisi kullanıldı. Akustik düzeniyle dikkat çeken şifahanenin yapımında yıldız tonozlar ve özel taş işçiliği tercih edildi.
Türbe, Minber ve Mihraptaki Derin Anlamlar
Kompleksin türbesinde Ahmet Şah, eşi Turan Melek ve aile fertleri bulunuyor. Türbe kapısındaki teraziyi andıran motifler, kalplerin ahirette tartılacağını simgeliyor.
Abanoz ağacından yapılan minber, kündekâri tekniğinin en nadide örneklerinden biri olarak günümüze kadar korunmuş durumda. Mihrap ise kalp motifleri ve Allah lafzını sembolize eden işlemeleriyle dikkat çekiyor.
Dünya Kültür Mirası Olarak Koruma Altında
Cumhurbaşkanlığı tarafından da koruma altında bulunan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin akınına uğruyor. Eşsiz mimarisi, gizemli gölge oyunları ve derin manevi anlamlarıyla bu eser, yalnızca Sivas’ın değil, tüm insanlığın ortak mirası olarak kabul ediliyor.
