Türkiye'nin iki farklı coğrafyasında, deniz ürünleri fiyatları adeta iki ayrı ekonomik gerçekliği yansıtıyor. Deniz kıyısındaki metropol İstanbul’da balık tezgâhları bolluk ve görece uygun fiyatlarla dolup taşarken, İç Anadolu’nun denize uzak şehri Sivas’ta aynı tür balıklar cep yakıyor, hatta bazı türlerde fiyatlar neredeyse iki katına ulaşıyor. Bu çarpıcı fiyat farkı, vatandaşın sofrasındaki balığın bir 'lüks' mü yoksa 'temel gıda' mı olduğu tartışmasını alevlendiriyor.
İstanbul Tezgâhlarında Hamsi 150 TL, Tüketici Memnun
İstanbul’daki balıkçılar, denizden taze gelen ürünlerin avantajını yaşıyor. Düşük nakliye maliyetleri ve yüksek arz sayesinde fiyatlar tüketici lehine seyrediyor. Megakentteki tezgâhlarda hamsi’nin kilosu 150 TL, istavrit 200 TL, uskumru 200 TL bandında. Ayrıca çipura ve lidaki gibi kültür balıkları da 250 TL civarında alıcı buluyor. Çeşit bolluğu ve ürünlerin tazeliği, İstanbullu tüketicilerin fiyatlardan şikâyetçi olmamasını sağlıyor. Sabah tutulan balık, kısa sürede tezgâha inerek hem tazeliğini koruyor hem de maliyetleri düşük tutuyor.
Sivas'ta Fiyatlar Uçtu: Levrek 500 TL, Balık Lüks Tüketim Oldu
Durum, denize yaklaşık 600 kilometre uzaktaki Sivas'ta ise tam tersi. Aynı deniz ürünleri, İç Anadolu’nun bu şehrinde astronomik rakamlara satılıyor. Sivas balık tezgâhlarında hamsinin kilosu 200 TL’den başlarken, Norveç somon 750 TL, çipura 300 TL ve mezgit ile Karadeniz somonu gibi popüler türler 350 TL civarında.
Sivas’ta yaşayan vatandaşlar, artan bu fiyatlara tepkili. Bir Sivaslı tüketici, “Balık yemek artık lüks oldu. İstanbul’daki fiyatları görünce inanamıyoruz,” diyerek isyanını dile getiriyor. Bu durumun temel sebebi ise lojistik maliyetler.
Mesafe ve Soğuk Zincir Fiyatları İkiye Katlıyor
İstanbul ve Sivas arasındaki bu büyük fiyat farkının en önemli nedeni, ulaşım ve soğuk zincir gerekliliği. Balıkların deniz kıyısından Sivas’a ulaşımı, özel soğutuculu araçlarla ve uzun bir yol kat edilerek sağlanıyor. Bu süreç, hem nakliye masraflarını ciddi ölçüde artırıyor hem de balığın tezgâha ulaşma süresini uzatıyor.
İstanbul'da taze balık aynı gün sofraya gelirken, Sivas'ta bu süre bir günü bulabiliyor, bu da işletmeler için ekstra maliyet anlamına geliyor. Kısacası, denizin bereketi İstanbul tezgâhlarına düşük maliyet ile yansırken, Sivas'ta aynı balıklar, uzun yolculuk masrafıyla birlikte pahalı fiyattan alıcı buluyor. Aradaki mesafe, vatandaşın cebini doğrudan etkiliyor.
