Kışın ayazında yanan sobaların, keyifli hafta sonlarında tüten mangal ve semaverlerin ilk kıvılcımını ateşleyen o sihirli parça: Çıra. Sivas'ta hemen her evde bulunan ve ateşi saniyeler içinde harlayan bu özel odun türünün, doğanın muhteşem bir savunma mekanizması sonucu yıllar içinde oluştuğunu biliyor muydunuz? İşte Sivaslıların vazgeçilmezi çıranın şaşırtıcı oluşum süreci.
ATEŞİN GÜVENİLİR DOSTU
Doğalgazlı evler artsa da Sivas'ta soba kültürü hala canlılığını koruyor. Özellikle sobalı ve kaloriferli evlerde, kışlık yakacağı hazırlayanlarda veya mangal keyfi yapmak isteyenlerde çıra, her zaman ilk akla gelen tutuşturucu oluyor. Peki, tek bir kibritle alev alıp en nemli odunu bile yakabilen bu materyal, aslında nasıl üretiliyor? Cevap, bir fabrika bandında değil, doğanın sabırlı döngüsünde saklı.
ÖLÜ AĞACIN ÖLÜMSÜZ KALBİ: REÇİNE
Çıra, özellikle Sivas'ın dağlarında sıkça rastlanan karaçam ve sarıçam gibi ağaçların adeta bir "ilk yardım" mekanizmasıyla oluşuyor. Süreç, ağacın bir darbe almasıyla başlıyor. Kırılan bir dal, yıldırım düşmesi veya herhangi bir yaralanma durumunda ağaç, kendini mikroplardan ve enfeksiyonlardan korumak için yaralı bölgeye yoğun miktarda reçine pompalamaya başlar.
Yıllar süren bu savunma mekanizması boyunca reçine, odunun en derin damarlarına kadar işler ve o bölgeyi adeta zırh gibi kaplar. Zamanla ağaç yaşlanıp kuruduğunda veya devrildiğinde, reçinesiz normal ahşap kısımları doğanın kanunları gereği çürüyüp toprağa karışır. Ancak reçineye doymuş o kısım, adeta mumyalanmış gibi çürümeye karşı direnir.
YILLARIN EMANETİ: ÇIRA
Geriye, işte o bildiğimiz sert, ağır, bal rengi veya kırmızımsı kahverengi, dokunduğunuzda elinize reçinesinin yağı bulaşan ve kendine has keskin kokusuyla tanıdığımız çıra kalır. Bu parça, aslında ölen bir ağacın en dayanıklı, en korunmuş ve en enerjik kalbidir. İçindeki yoğun reçine sayesinde kolayca alev alması ve uzun süre yanması, onu Sivas'ta ve Anadolu'da ateş yakmanın en güvenilir yolu haline getiriyor.
