Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB), gıda fiyatlarındaki değişimi mercek altına alan ve 20 yıldır aralıksız sürdürülen Kasım ayı raporunu kamuoyuyla paylaştı. Masa başında değil, bizzat sahada ve 5 farklı bölgeden toplanan verilerle hazırlanan rapor, marketlerdeki fiyat hareketliliğine dair çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Rapora göre, Kasım ayında market raflarındaki 42 ürünün 24’ünde fiyat düşüşü gözlemlenirken, üretici ile market arasındaki makasın bazı ürünlerde rekor seviyeye ulaştığı görüldü.
Tarlada 6 Lira, Markette 30 Lira!
TZOB verilerine göre Kasım ayının en dikkat çeken detayı, üretici ve market fiyatları arasındaki uçurum oldu. Fiyat farkının en fazla açıldığı ürün, yüzde 392,86’lık rekor oranla mandalina oldu. Üreticide kilogramı 6 lira 20 kuruş olan mandalina, markette 30 lira 56 kuruştan satıldı. Yani tüketici, mandalinayı üretici fiyatının tam 4,9 katına satın aldı. Mandalinayı; 3,1 kat farkla portakal, 3 kat farkla ıspanak takip etti. Havuç ve maydanozda da benzer şekilde üretici-market makasının açıldığı görüldü.
Zam Şampiyonu Pırasa, İndirim Kralı Marul
Market fiyatlarındaki değişimlere bakıldığında, Kasım ayında 18 üründe fiyat artışı yaşanırken, 24 üründe düşüş kaydedildi. Markette fiyatı en çok artan ürün yüzde 149,5 ile pırasa oldu. Pırasayı yüzde 118,3 artışla ıspanak ve yüzde 71,7 ile fındık izledi. Vatandaşın yüzünü güldüren indirim haberi ise yeşillik grubundan geldi. Markette fiyatı en fazla düşen ürün yüzde 55 ile marul olurken, onu yüzde 46,6 düşüşle portakal ve yüzde 43,3 düşüşle kuru soğan takip etti.
Adana'daki Grev ve Rusya Etkisi Fiyatları Vurdu
Raporda fiyat dalgalanmalarının perde arkasındaki nedenlere de yer verildi. Özellikle narenciye grubundaki düşüşte, Adana’da tarım işçilerini organize eden elçi gruplarının 10 günlük grevi etkili oldu. Grev nedeniyle hasadı geciken erkenci mandalinalar dalında kalarak raf ömrünü yitirdi. Ayrıca Rusya’nın bu sezon Türkiye yerine alternatif pazarlara yönelmesi, ihracatta daralmaya ve iç piyasada ürün fazlalığına yol açtı. Arz fazlası, mandalina ve portakal fiyatlarını aşağı çekerken, benzer bir durum karnabahar ve kabakta da yaşandı.
Çiftçinin Maliyeti Katlanarak Artıyor
Ürün fiyatları düşse de çiftçinin girdi maliyetlerindeki artış hızı kesilmedi. TZOB verilerine göre, son bir yılda üre gübresi yüzde 65,5, kompoze gübre yüzde 47,5 oranında zamlandı. Tarımın en önemli gider kalemlerinden olan mazot fiyatları yıllık bazda yüzde 29,9 artış gösterirken, elektrik fiyatları yüzde 12,8, tarım ilaçları ise yüzde 13,6 oranında yükseldi. Üreticiler, artan maliyetler ve açılan fiyat makası arasında üretim yapmaya devam etmeye çalışıyor.
