Doğu Anadolu Bölgesi’nin zorlu kış şartlarına hazırlanan Erzincan köyleri, kışlık yakacak telaşına düştü. Yüzyıllardır Anadolu’nun kırsalında en önemli ısınma ve pişirme kaynağı olan tezek, yapımının zahmetli olmasına rağmen ekonomik ve sağlıklı olması nedeniyle Erzincanlı vatandaşların kış öncesi olmazsa olmazı. Köylüler, büyükbaş hayvan dışkısından elde edilen bu geleneksel yakıtı, soğuklar bastırmadan hazırlayarak kışa giriyor.
Ekonomik ve Sağlıklı Isı Kaynağı
Kömür ve odun fiyatlarının yüksekliği karşısında tezek, Erzincan ve çevresindeki köylerde hala en çok tercih edilen yakacak türü olarak öne çıkıyor. Vatandaşlar, tezeğin sadece ekonomik değil, aynı zamanda sağlık açısından da kömürden daha iyi olduğunu düşünüyor. Köy halkının ifadelerine göre, tezek yakıldığında ne zehirli bir koku ne de kömürün yaydığı zararlı gazlar bulunuyor.
Kış hazırlıklarına başlayan vatandaşlar, tezeğin yapım sürecini adım adım gerçekleştiriyor. Ahırlardan toplanan hayvan dışkıları önce bir araya getiriliyor. Ardından, yassı ve düzgün bir şekil verilerek geniş alanlarda kurumaya bırakılıyor. Kuruma süreci tamamlandıktan sonra "belli" adı verilen istifleme işlemi yapılıyor. Kış gelmeden de bu yakacaklar, evin içine veya özel depolama alanlarına (kalak) çekiliyor.
"Kömürün Ne Kokusu Ne Zehri Var"
Tezek hazırlayan köylüler, bu zorlu mesainin değerini şu sözlerle anlatıyor: "Ahırdan aldığımız dışkıları dışarıda bir araya getirip yassı şekle getirerek kurumaya bırakıyoruz. Kuruyunca istifliyor, kış gelmeden de içeriye alıyoruz. Tezek; ekmek yapımında, çorba pişirmede ve soba yakmada kullanılıyor. Kömüre kıyasla çok daha güvenilir ve sağlıklı. Kömürdeki gibi ne kokusu ne de zehri var. Yemeğimizi, ekmeğimizi bununla pişiriyoruz."
Tezeğin kullanım miktarı da yakıtın ömrünü doğrudan belirliyor. Köylüler, "Çok yakarsan çabuk biter, az yakarsan geç biter" diyerek, bu değerli yakacağı dikkatli kullanmanın önemini vurguluyor. Erzincan köyleri, bu asırlık gelenekle hem ekonomik bir kış geçirmenin hem de doğal yollarla ısınmanın yolunu bulmuş oluyor.
