Türkiye’de 1930’lu yılların başında üretimine başlanan ve çarıktan ayakkabıya geçiş sürecinin simgelerinden biri olan kara lastik, aradan geçen yaklaşık 95 yıla rağmen Malatya’da varlığını sürdürmeye devam ediyor. Halk arasında “cizlavit” ya da “Ankara lastiği” olarak bilinen bu ayakkabılar, bugün yalnızca bir ihtiyaç ürünü değil; geçmişi hatırlatan güçlü bir kültürel sembol olarak da ilgi görüyor.
Özellikle kırsal kesimde yaşayan vatandaşların tercih ettiği kara lastik, günümüzde ev ve iş yerlerinde aksesuar, anı eşyası ya da nostaljik obje olarak da satın alınıyor. Yerli ve yabancı turistlerin dikkatini çeken bu ürün, çocukluğunu köyde geçiren birçok kişinin hafızasında derin izler taşıyor. Kara lastik üzerine yazılmış şiirler ve anlatılan anılar da bu ayakkabının kültürel değerini gözler önüne seriyor.
“Kara lastiğin tarihi 1932 yılına dayanıyor”
Malatya kent merkezinde bulunan geçici konteyner çarşıda ayakkabıcılık yapan Mehmet Demir, kara lastiğin tarihinin 1932 yılına dayandığını belirterek farklı modellerin hâlâ üretildiğini söyledi. Demir,
“Bayan içini dediğimiz tabanı düz olan ve 1932’den beri üretilen modellerimiz var. Bunun yanında bayanlar için topuklu Ankara lastiği de bulunuyor. Ayrıca halk arasında Dallas ya da naylon ayakkabı denilen, bağ ve bahçede kullanılan modelleri de satıyoruz” dedi.
“Daha çok 65-70 yaş aralığındaki amcalarımız alıyor”
Mesleğe 1993 yılında başladığını ifade eden Demir, Ankara lastiği, cizlavit, çizme, zile tepe lastiği ve bayan naylonu gibi ürünleri sattığını ancak talebin geçmişe kıyasla ciddi oranda azaldığını dile getirdi.
“Eskisi gibi yoğun bir ilgi yok. Daha çok 65-70 yaş aralığındaki amcalarımız, dedelerimiz tercih ediyor. Gençler pek giymiyor ama bu ürünler kaybolmasın diye satmaya devam ediyoruz” ifadelerini kullandı.
“Malatya’da bu ürünleri satan iki ya da üç esnaf kaldı”
Spor ayakkabıların yaygınlaşmasıyla birlikte kara lastik ve cizlavit satışlarının düştüğünü belirten Demir, kentte bu ürünleri satan esnaf sayısının da oldukça azaldığını vurguladı.
“Şu anda Malatya’da Ankara lastiği ve cizlavit satan iki ya da üç esnaf var. Talep azaldı ama hâlâ soran, arayan insanlar oluyor” diye konuştu.
Fiyatlar hakkında da bilgi veren Demir, Ankara lastiğinin 100 TL, cizlavit modellerinin ise 350 TL arasında satıldığını belirtti. Ankara lastiğinin cizlavite göre daha dayanıksız olduğunu ifade eden Demir, buna rağmen ekonomik olması nedeniyle hâlâ tercih edildiğini söyledi.
