Türkiye'nin dört bir yanından gelen orman yangını haberleri yürekleri dağlarken, uzman bir isimden alevlerin görünmeyen ve uzun süreli tehlikesine karşı kritik bir uyarı geldi. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Jülide Çeldir Emre, "Yangın da dumanı da sadece çevreyi değil, ciğerlerimizi de yakıyor," diyerek, yangın dumanının haftalar, hatta aylar sonra bile devam edebilen sinsi etkilerine dikkat çekti.
Her gün bir yenisiyle kahrolduğumuz orman yangınları, sadece ekosistemi ve doğayı yok etmekle kalmıyor, aynı zamanda insan sağlığı için de büyük bir tehdit oluşturuyor. Acıbadem Kent Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Jülide Çeldir Emre, yangın bölgelerinde yaşayan vatandaşların akciğer sağlığının ciddi risk altında olduğunu belirtti.
AKUT TEHLİKE: DUMANIN ANLIK ETKİLERİ
Dr. Emre, yangın dumanının, çapı 2,5 mikron veya daha küçük olan ve akciğerlerin en derinlerine kadar ulaşabilen ince partikül maddeler (PM2.5), karbonmonoksit ve formaldehit gibi zehirli bileşenler içerdiğini vurguladı. Bu dumanın solunmasıyla birlikte özellikle risk gruplarında alarm zilleri çalıyor.
"Yangın bölgelerinde yoğun duman maruziyeti yaşayanlar arasında nefes darlığı, öksürük, astım atakları ve KOAH alevlenmeleri gibi ciddi solunum sorunları görülüyor," diyen Dr. Emre, 2021'de yayımlanan bilimsel çalışmaların, duman maruziyeti ile acil servis başvurularında ve akciğer fonksiyonlarında bozulmada artış olduğunu kanıtladığını belirtti. Yangın dumanı; akut bronşit, hava yolu hassasiyeti ve hatta zatürre riskini artırıyor.
DİKKAT: DUMAN GEÇSE BİLE TEHLİKE AYLARCA SÜRÜYOR!
Uzman Dr. Emre'nin en çarpıcı uyarısı ise yangınlar söndürüldükten sonrası için geldi. Duman dağılsa bile tehlikenin geçmediğini vurgulayan Emre, "Yangınlar söndükten sonra bile bazı bireylerde haftalar ya da aylar boyunca devam eden solunum sorunları görülebilir. Yüksek yoğunlukta duman soluyan bireylerde geç dönem bronş hassasiyeti, kronik öksürük, egzersiz intoleransı gibi şikâyetler oluşabilir," dedi.
Hatta bazı vakalarda duman maruziyetinden 3 ay sonra bile akciğer fonksiyon testlerinde düşüş rapor edildiğini belirten Dr. Emre, "Bu kişiler çoğu zaman maruziyeti unutsalar bile altta yatan neden orman yangınına bağlı akciğer hasarı olabiliyor," diyerek sinsi tehlikenin altını çizdi.
UZMANDAN HAYATİ KORUNMA YÖNTEMLERİ
Dr. Emre, dumandan korunmak için alınması gereken önlemleri şöyle sıraladı:
-
İç Mekan: Kapı ve pencereler sıkıca kapatılmalı. Duman sızıntısını önlemek için kapı ve pencere kenarlarına ıslak havlu konulabilir. HEPA filtreli hava temizleyiciler iç mekandaki partikülleri temizlemede etkilidir.
-
Dış Mekan: Dışarı çıkmak zorunluysa, basit cerrahi maskeler yetersiz kalır. Mutlaka N95 veya FFP2 tipi partikül filtreli maskeler tercih edilmelidir.
-
Risk Grupları: Astım, KOAH gibi kronik hastalığı olanlar ilaçlarını kesinlikle yanlarında bulundurmalı ve ek ilaç ihtiyacına karşı tedbirli olmalıdır.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURULMALI?
Dr. Emre, aşağıdaki belirtiler görüldüğünde mutlaka bir uzmana başvurulması gerektiğini belirtti:
-
Yangından haftalar sonra bile devam eden inatçı öksürük veya nefes darlığı.
-
Yeni başlayan hırıltılı solunum.
-
Egzersiz kapasitesinde belirgin azalma.
-
Solunum yolu enfeksiyonlarına karşı artan hassasiyet.
CİĞERLERİMİZİ KORUMAK, ORMANLARI KORUMAKTIR
Sözlerinin sonunda ormanların akciğer sağlığı için önemine de değinen Dr. Emre, "Ormanlar sadece nefes aldığımız yeri değil, nefes alabilme kapasitemizi de iyileştirir. Bu yüzden ormanları korumak, gelecekteki solunum sağlığımızı korumakla eşdeğerdir," diyerek doğayı korumanın aslında kendimizi korumak olduğunu bir kez daha hatırlattı.
