Geçtiğimiz günlerde TBMM Dilekçe Komisyonu'na yapılan bireysel bir başvuru, sosyal medyada "Kadınlara Askerlik Zorunluluğu" tartışmasını başlattı. Anayasa'nın eşitlik ilkesi hatırlatılarak sunulan dilekçede, temel bir vatandaşlık görevi olan askerlik hizmetinin kadınları da kapsaması talep edildi. Bu gelişme, "Türkiye'de kadınlar askere mi gidecek?" sorularını gündeme getirirken, dünyada kadın asker sisteminin nasıl işlediği merak konusu oldu. Peki, dünyada hangi ülkelerde kadınlara askerlik zorunlu?
İşte o ülkeler...
İsrail: En Bilinen Örnek
Kadınlara askerlik zorunluluğu denildiğinde akla ilk gelen ülke İsrail. Ülkede kadınlar, yasal olarak zorunlu askerlik yapıyor. Hizmet süreleri erkeklere göre (değişkenlik gösterse de) genelde daha kısa oluyor. Ancak belirli dini inançlar, evlilik veya ebeveynlik durumları, kadın asker adayları için muafiyet sebebi sayılabiliyor.
Kuzey Kore: Katı ve Uzun Süreli Hizmet
Dünyadaki en katı askerlik sistemlerinden birine sahip olan Kuzey Kore'de, kadınlar için de zorunlu askerlik hizmeti bulunuyor. Ülkedeki kadın asker adaylarının hizmet sürelerinin oldukça uzun olduğu biliniyor.
Eritre: Kadın ve Erkek Eşit Süre
Afrika ülkesi Eritre'de, hem erkekler hem de kadınlar zorunlu askerlik hizmetine tabi tutuluyor. Resmi olarak hizmet süresi 18 ay olarak belirlenmiş olsa da, ülkedeki siyasi durum nedeniyle bu sürenin uygulamada süresiz olarak uzatıldığı raporlanıyor.
Norveç: NATO'da Bir İlk
Norveç, 2015 yılında "cinsiyetten bağımsız" zorunlu askerlik yasasını kabul ederek bu konuda bir ilke imza attı. Bu sistemde, ordu ihtiyaç duyduğu kadroyu doldurmak için hem erkek hem de kadın asker adayları arasından en uygun olanları seçerek hizmete alıyor.
İsveç: 2017'de Geri Döndü
İsveç de Norveç'e benzer bir model uyguluyor. 2017 yılında zorunlu askerlik hizmetini yeniden yürürlüğe koyan ülke, bu uygulamayı "cinsiyetten bağımsız" hale getirdi. Kadınlara askerlik zorunluluğu değil, "vatandaşlara" zorunluluk getirilmiş oldu ve ordu ihtiyacı hem erkek hem de kadınlardan karşılanmaya başlandı.
Myanmar: 2024'te Aktif Hale Getirildi
Listenin en yeni üyesi ise Myanmar. Ülkede daha önce yasal olarak var olan ancak aktif olarak uygulanmayan zorunlu askerlik yasası, 2024 yılı başlarında alınan bir kararla hem erkekler hem de kadınlar için resmen aktif hale getirildi.
Kadınlara Askerlik Zorunluluğunda Yasal Durumu Farklı Olan veya Yakın Zamanda Değişiklik Yapan Ülkeler Hangileri?
Danimarka: Mart 2024'te, zorunlu askerlik hizmetini kadınları da kapsayacak şekilde genişletme kararı almıştır. Bu yeni yasanın 2026 yılında yürürlüğe girmesi planlanmaktadır. 2025 itibarıyla henüz tam olarak başlamamıştır ancak kararı alınmıştır.
Hollanda: Yasal olarak zorunlu askerlik hem erkekler hem de kadınlar için geçerlidir (askerlik kütüğüne kaydedilirler). Ancak Hollanda'da zorunlu askerlik fiilen askıya alınmıştır ve ordu tamamen profesyonel (gönüllü) askerlerden oluşmaktadır. Yani yasal zorunluluk olmasına rağmen aktif bir askere alım yapılmamaktadır.
Ukrayna: Savaş durumu nedeniyle özel bir uygulama vardır. Tıp veya diğer "kritik" olarak belirlenen meslek gruplarındaki kadınların askerlik şubelerine kayıt yaptırması zorunludur. Bu durum, erkekler için geçerli olan tam seferberlik ve zorunlu askere alımdan farklı bir "kayıt" zorunluluğudur, ancak savaşın gidişatına göre durum değişebilmektedir.
