Suyumuz neden yetmiyor? Sorusunu hep sorarız ya, en temel sorun uzun yıllardır ihmal edilen altyapı yatırımlarıdır. Hali hazırda ilimizde kayıp kaçak %50’nin üzerinde olduğu bilinmektedir. Bu kaçağı önlemedikten sonra Beydilli barajını yapsak, Kızılırmak hatlara verilse yine yetmez. Tarım Orman Bakanlığı kayıp kaçak için %25 hedef koydu. Bunu yakalamayan belediyeler için, yeni projeleri kabul edilmeyeceğini bildirmiştir.
KAYNAKLARIMIZ VE POTANSİYELİMİZ
İlimizin yüzey suları potansiyeli 10.300 hm3/yıl, yeraltı suları potansiyeli 902 hm3/yıl olmak üzere toplam su potansiyeli 11.202 hm3/yıl’dır.
2020 yılında İl Merkezinin içme ve kullanma suyu ihtiyacının yaklaşık %74’lük kısmı yeraltı, %26’lık kısmı da yüzeysel su kaynaklarından karşılanmaktadır. Günlük ihtiyaç mevsim şartlarına göre 800 –1.100 lt/sn arasında değişmektedir. Yeraltı suyu Tavra Vadisi’nde bulunan ve hâlihazırda devamlı çalışma potansiyeli bulunan yer altı suyu drenajından ve kuyulardan karşılanmaktadır. Kuyular ihtiyaca göre çalıştırılıp, pompalama yoluyla şehre 24 saat su verilmektedir.
Şehrin yüzeysel su kaynağı Mısmılırmak üzerinde içme suyu amaçlı inşa edilen 4 Eylül Barajı’ndan sağlanmaktadır. 4 Eylül Barajı’nın planlanan içme ve kullanma suyu kapasitesi 33 hm3/yıl olup; depolama tesisine ilaveten yapılan içme suyu arıtma tesisi ile birlikte şehre ilgili standartlara uygun içme ve kullanma suyu verilmesi hedeflenmiştir.
DSİ Genel Müdürlüğü’nce depolama tesisi 2004 yılında, arıtma tesisi de 2007 yılında tamamlanarak Sivas Belediyesi’ne devirleri yapılmıştır. Dolayısıyla şehrin içme ve kullanma suyu hem yeraltı hem de yüzeysel su kaynağından sağlanmaktadır.
Şehrin kısa vadede içme ve kullanma su ihtiyacına destek olması için planlanan sulama ve içme suyu amaçlı Hafik Pusat-Özen Barajı sadece sulama amacı ile kullanılmaktadır.
İlerleyen yıllarda Pusat-Özen Barajından 8,42 hm3/yıl suyun 4 Eylül Barajı’na derive edilmesi, taşkın suyunun 4 Eylül Barajı’na deviri, 0,95 hm3/yıl suyun ise Hafik İlçe Merkezi’nin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanmasında kullanılması planlanıyordu. Ancak, son yıllarda ülkemiz genelinde tüm barajlarda olduğu gibi 4 Eylül Barajı’nda da su seviyesinin düşmeye başlaması nedeni ile Hafik Pusat-Özen Barajı’ndan bu baraja suyun derive edilmesi tekrar gündeme gelmiş, bu yönde çalışma ise hızlandı.
BEYDİLLİ BARAJI ŞART
Ayrıca, uzun vadede ise içme ve kullanma suyu temin etmek amacıyla Hafik ilçesinin 20 km kuzey doğusunda Dona ve Koç dereleri üzerinde 62,6 hm3/yıl kapasiteli Beydilli Projesi planlandı. Proje ihalesi yapılan ve şu anda projesi çizilen Beydilli Barajı’nın projede kalmayarak hayata geçirilmesi ise artık Sivas için çok büyük bir önem taşıyor.
Sivas içme suyu nüfusa göre projeksiyonu Tavra deresi kaynakları, 4 Eylül Barajı, Beydilli derivasyonu sonrası Beydilli Barajı olacak. DSİ tarafından gelişen teknoloji ile açık sulama yerine kapalı sisteme geçtiği için Pusat-Özen sulamasından 8 hm3 (milyon metreküp) su ilave edilmiştir. İller Bankası yöntemine göre nüfus artışı, sanayi tesisler, okul, kamu binası, hayvan çiftliklerine göre bu projeksiyonlar devreye alınır. Bir kaynak devreye alınırken diğerinden vazgeçilmez. Belediyenin asli görevlerinden biri DSİ ile koordineli olarak içme suyu projeksiyonunu yönetmektir.
Eski dönemlerde siyasi çekişme sebebi ile 4 Eylül Barajı yapımı gecikmiş, Sivas kısa bir süre su problemi yaşamış ancak özverili çalışmalar, düzenleyici altyapı çalışması ile Sivas içme suyu sorunu çözülmüş, ardından 2006 yılında 4 Eylül Barajının devreye alınması ile Sivas’ın 40 yıllık su sorunu çözüldü propagandası yapılmıştır. Hem ülke yönetiminde tek başına iktidar hem de belediyenin aynı partide olması Sivas’a nüfusa bağlı projeksiyonları devreye almak için fırsat iken değerlendirilememiştir.
AH PAŞABAHÇE, AH!
Propaganda yapacağım diye Tavra kaynaklarından şehre su veren hat iptal edilmiş, Paşabahçe mesire alanından şelaleye, oradan da Kızılırmak’a mansaplanarak şehrin ihtiyacı olan su heba edilmiştir. Paşabahçe’den boşa akıtılan su barajdan aşırı çekim ile bitirilmiştir. Durumun fark edilmesi ile 2019 seçimlerinden önce Tavra’dan apar topar yeniden hat çekilmiş açılış konuşmalarında Başkanlığa aday olan Hilmi Bilgin’in Sivas’ın yeniden 40 yıllık su problemi çözüldü diye açıklamada bulunmuştur.
2019 yılındaki kuraklık tuz biber etmiş daha 2 yıl geçmeden Sivas su sorunu yaşamaya başlamıştır. Nerede hesap hatası yapılmakta, neler gözden kaçmaktadır?
İller Bankası yöntemine göre kişi başı günlük su ihtiyacı 200 l/gün dur yıllık 27 hm3 dur sağlam tarafta kalmak için bu rakam 1.5 ile çarpılarak bulunur bu da yaklaşık 40 hm3 eder. Eldeki kaynaklar Tavra kaynakları 900 lt/sn yıllık 28 hm yapar. Aynı rakam 4 Eylül Barajı içinde geçerlidir ancak, yaşanan kuraklık ve ile 20 hm3 seviyesine inse de hala yeterlidir. Ama biz daha iki yıl geçmeden Pusat Barajı’ndan su getirmeye çalışıyoruz.
ALTYAPI BERBAT!
Suyumuz neden yetmiyor?
En temel sorun uzun yıllardır ihmal edilen altyapı yatırımlarıdır. Hali hazırda ilimizde kayıp kaçak %50’nin üzerinde olduğu bilinmektedir. Bu kaçağı önlemedikten sonra Beydilli barajını yapsak, Kızılırmak hatlara verilse yine yetmez. Tarım Orman Bakanlığı kayıp kaçak için %25 hedef koydu. Bunu yakalamayan belediyeler için, yeni projeleri kabul edilmeyeceğini bildirmiştir. Ancak siz deyin siyasi irade, biz diyelim bakanlık insafa geldi, yine pansuman çözüm olan pompajli Pusat Barajı suyu isale hattı DSİ tarafından yaklaşık 600 milyona ihale edilmiş ancak bu fiyat farkları ile iş sonunda 2 milyar lirayı bulacaktır.
Ancak yaşananlardan ders alıp Beydilli projesini devreye alıp 4 Eylül Barajı’nın doldurulması gerekmektedir. İnşallah bilinçli yöneticiler ile de asfalt kaldırım değişimi yapılırken içme suyu hatları da değişir.
